Gwir effaith tirfeddianwyr: mae aelodau'n darparu gwerth cymunedol o £8.7bn
O neuaddau pentref i dirweddau glân, mae ymchwil a gefnogir gan CLA yn datgelu maint cyfraniadau cymdeithasol tirfeddianwyr gwledig i gymunedau lleol a'r economi wledig
Yr haf diwethaf fe wnaethom gyhoeddi canlyniadau astudiaeth ymchwil a gomisiynwyd gan CLA 'Asesu SROI o'r gwerth cymdeithasol sy'n deillio o weithgareddau tirfeddianwyr ', y bydd llawer o aelodau yn ei adnabod fel ein 'prosiect gwerth cymdeithasol'.
Nod y prosiect hwn oedd dogfennu a mesur y ffyrdd y mae tirfeddianwyr gwledig yn cyfrannu at eu cymunedau, o fuddsoddi mewn neuaddau pentref i gynhyrchu ynni adnewyddadwy. Y canfyddiad allweddol oedd y gallai gweithgareddau aelodau CLA gynhyrchu £8.7bn y flwyddyn i'r economi, ond rhoddodd yr adroddiad ystod gyfan o ddata inni, gan ddangos maint ac ystod o weithgareddau y mae ein haelodau yn ymwneud â hwy.
Un enghraifft o'r fath yw cyfranogiad cymunedol, a oedd â gwerth posibl o £2.5bn y flwyddyn. Roedd buddsoddiad aelodau CLA mewn neuaddau pentref, offer chwarae, a lleoedd i bobl eu cyfarfod yn £7,300 y flwyddyn ar gyfartaledd, gyda 1,530 o bobl yn elwa fesul aelod. Gall bywyd gwledig fod yn ynysu, felly mae'r gweithgareddau hyn yn hollbwysig er mwyn cadw cymunedau yn ffynnu.
Roedd yr adroddiad llawn, a gynhyrchwyd gan Ganolfan Arloesi Genedlaethol Gwledig Lloegr (NICRE) a'r Sefydliad Ymchwil Cefn Gwlad a Chymuned (CCRI), yn rhychwantu tua 128 tudalen. Er bod y data o fewn y ddogfen wedi bod yn hynod ddefnyddiol ar gyfer ein gwaith lobïo, mae'r adroddiad hir yn fwy addas i academyddion. Fodd bynnag, mae'r tîm ymchwil bellach wedi cynhyrchu dogfen 'neges allweddol' sy'n fwy hawdd ei defnyddio, sydd ar gael i'w darllen a'i threulio'n hawdd isod.
Sut roedd yr ymchwil yn gweithio?
Cwblhaodd mwy na 300 o aelodau CLA yr arolwg gwerth cymdeithasol, gan fod yn berchen ar gyfartaledd o 527 erw. Gofynnodd yr arolwg am amcangyfrifon o'r amser a'r arian a fuddsoddwyd gan y tirfeddiannydd mewn gweithgareddau, ar draws gwahanol gategorïau.
Oherwydd bod rheolwyr tir gwledig yn cymryd rhan mewn gweithgareddau mor amrywiol i gefnogi eu cymunedau lleol, rhannodd y tîm ymchwil berchnogion tir yn bum 'llwybr effeithiol', a ddangosir isod, sef y manteision a ddarparwyd ganddynt yn y bôn.
Beth wnaeth yr astudiaeth ddod o hyd iddo?
Un o'r darganfyddiadau allweddol oedd y ffaith bod buddsoddiad preifat gan dirfeddianwyr yn ysgogwr mawr wrth sicrhau manteision; gan gynnwys cadwraeth amgylcheddol, mynediad ac addysg. Er na fydd hyn yn syndod i lawer o aelodau CLA, mae'n ddefnyddiol cael tystiolaeth o'r manteision y mae rheolwyr tir yn eu darparu oddi ar eu cefnau eu hunain. Er bod cyllid grant y tu ôl i rai o'r buddion a gyflwynwyd, yn y rhan fwyaf o ardaloedd dim ond canran fach o aelodau CLA oedd wedi derbyn grantiau.
Mae'r data'n awgrymu bod tirfeddianwyr mwy (a ddiffinnir yn yr astudiaeth fel rhai sy'n berchen ar dros 1,000 o erwau) yn fwy tebygol o fuddsoddi mewn prosiectau cyfalaf trwm, fel seilwaith band eang neu gyfleusterau i ymwelwyr. Dangosodd yr ymchwil fod tirfeddianwyr llai hefyd yn gwneud cyfraniadau amser a chyfalaf ystyrlon, ond bod ganddynt lai o gyfalaf i'w fuddsoddi. Rhai o'r gweithgareddau mwyaf amser dwys a nodwyd oedd darparu tai, cynhyrchu ynni adnewyddadwy, a darparu seilwaith i ymwelwyr. Canfu'r ymchwil hefyd mai'r diwrnodau person blynyddol cymedrig a fuddsoddir fesul tirfeddiannwr CLA ar gadw tir yn lân ac yn daclus oedd 12 diwrnod y flwyddyn.
Mae nifer enfawr o ystadegau a chanfyddiadau diddorol o fewn yr adroddiad; mae'r ffeithlun hwn uchod yn dangos ychydig yn unig o'r ffyrdd y mae aelodau CLA yn helpu eu cymunedau.