Yr Adolygiad Proffidioldeb Ffermio: esboniwyd

Darganfyddwch beth sydd nesaf i'r sector amaethyddiaeth yn Lloegr. Darllenwch ein crynodeb manwl o 57 argymhelliad ffermio y Farwnes Minette Batters ar gyfer y llywodraeth

Ysgrifenwyd gan Jack Chivers. Cyhoeddwyd gyntaf ar 18 Rhagfyr 2025.

Cyhoeddwyd yr Adolygiad Proffidioldeb Ffermio annibynnol a ddisgwylir yn Lloegr, dan arweiniad y Farwnes Minette Batters, ddydd Iau 18 Rhagfyr ochr yn ochr â datganiad gan Defra. Gyda'i gilydd mae 57 o argymhellion, felly beth mae hyn i gyd yn ei olygu i aelodau a rheolwyr tir?

Nid yw'r ateb yn ddim ar unwaith, ond mae y gobaith o newid yn rhai o'r ardaloedd mwyaf dybryd. Un o'r cyhoeddiadau allweddol gan Defra yw ffurfio Bwrdd Partneriaeth Ffermio a Bwyd newydd, i'w gadeirio gan yr Ysgrifennydd Gwladol. Yr amcan yw cryfhau cynhyrchu bwyd domestig a sicrhau bod polisi'r llywodraeth yn cyflawni newid go iawn i ffermwyr.

Mae'r CLA yn eirioli mai'r flaenoriaeth tymor byr ddylai fod canolbwyntio ar eglurder polisi amaethyddiaeth. Mae hyn yn golygu cyhoeddi cynllun o'r prif gynlluniau a'r grantiau ar gyfer cyfnod llawn cyllideb amaethyddiaeth 2026-29.

Pwrpas yr adolygiad

Comisiynwyd yr adolygiad gan Defra yng ngwanwyn 2025. Gofynnwyd i'r Farwnes Batters ganolbwyntio'r adolygiad ar: lleihau rhwystrau i broffidioldeb a rheoli risg, rôl y gadwyn gyflenwi ac a all gweithgareddau ategol eraill gefnogi proffidioldeb a thwf economaidd ehangach. Yn flaenorol, anfonodd lythyr agored at y diwydiant, yn nodi rhagosodiad yr adolygiad ac yn gofyn am farn a chamau gweithredu blaenoriaeth.

Cyfranogiad CLA

Roedd y cyflwyniad CLA yn canolbwyntio ar dri phrif faes a fydd yn cefnogi'r diwydiant ehangach i fuddsoddi, yn seiliedig ar drafodaethau gyda phwyllgorau cenedlaethol a phwyllgorau cangen. Cyfarfu Llywydd y CLA â'r Farwnes Batters ac awgrymodd y blaenoriaethau canlynol:

Sefydlu rhwydwaith o hybiau twf busnesau amaethyddol wedi'u hwyluso i ddarparu canolbwynt lleol ar gyfer datblygiad economaidd, amgylcheddol a chymdeithasol i gefnogi ffermio a'r cymunedau gwledig ehangach
Cyfundrefn dreth gefnogol a sefydlog i annog buddsoddiad — gan gynnwys symleiddio treth drwy Uned Fusnes Sengl, ymestyn lwfansau buddsoddi blynyddol a rhyddhad trolio asedau busnes
Cyflwyno pecynnau twf busnesau amaethyddol ar gyfer ehangu busnes a busnes newydd i symleiddio cynllunio, grantiau, trwyddedau a chymeradwyaethau eraill

Mae'r tri syniad hyn wedi ymddangos yn yr argymhellion ar ryw ffurf. Yn dilyn hynny, mae'r CLA wedi cael trafodaethau pellach drwy bwyllgorau cangen ar sut y dylid datblygu hybiau twf busnesau amaeth - gydag adborth allweddol yn edrych i adeiladu ar yr hyn sydd eisoes yn ei le.

Beth yw'r prif gamgymeriadau o'r adolygiad?

Nid oes bwled arian ar gyfer mynd i'r afael â phroffidioldeb ffermio, ac mae'r adroddiad yn codi'r themâu pwysig lle mae angen gweithredu ac yn nodi sut y gellir ei gyflawni.

Mae'r adolygiad yn gynhwysfawr, gan dynnu ar brofiad y diwydiant, enghreifftiau rhyngwladol ac adroddiadau academaidd. Mae llawer o'r argymhellion yn cyd-fynd â blaenoriaethau CLA, gan gynnwys; polisi a sicrwydd ariannol, codi proffil a gwerth ffermio, eirioli dros bartneriaethau cryfach, sicrhau argaeledd llafur, tegwch yn y gadwyn gyflenwi, cynllunio symlach, gwell treth a gyrru cyllid y sector preifat.

Fodd bynnag, mae rhai argymhellion nad ydynt yn cyd-fynd â blaenoriaethau CLA, megis cymhwyso'r egwyddor ffermwr gweithredol a fyddai'n edrych i'r gyllideb ffermio fynd i 'ffermwyr gweithredol yn unig. O'r dadansoddiad cychwynnol gallwn weld materion amrywiol gyda'r dull hwn, yn enwedig wrth ystyried yr ystod eang o fodelau busnes amaethyddol a mentrau cydweithredol rhwng landlord a thenantiaid.

Y newyddion da yw nad ydym mewn llawer o achosion yn dechrau o'r dechrau, felly mae'n ymwneud yn fwy ag adeiladu ar yr hyn sy'n dda. Er enghraifft, ehangu clystyrau ffermwyr (grwpiau cyflenwi amgylcheddol ffermwyr yn yr adroddiad), gan ddefnyddio egwyddorion y cynllun llwyddiannus Ffermio mewn Tirwedd Warchodedig mewn ardaloedd eraill, hybiau twf amaeth wedi'u modelu ar gynlluniau llwyddiannus sydd eisoes yn bodoli megis Rhwydwaith Fferm Cumbria. Mae'r adroddiad yn rhoi symbyliad i weithredu, ac yn bwysig bod y llywodraeth yn prynu i mewn, i archwilio sut y gellir gwneud y rhain gan weithio mewn partneriaeth â'r diwydiant.

Rydym wedi rhoi trosolwg o'r 57 o gamau gweithredu ar waelod y blog hwn ac wedi rhannu'r rhain yn y themâu allweddol a amlygwyd yn adolygiad y Farwnes Batters. Gellir dod o hyd i'r rhain yn yr Adolygiad Proffidioldeb Ffermio yn fanylach.

Ymateb Defra a chamau gweithredu cychwynnol

Yn ei ymateb, mae Defra wedi canolbwyntio i ddechrau ar bum maes strategol sy'n cwmpasu wyth o'r argymhellion. Bydd yr argymhellion eraill yn cael eu hystyried dros y misoedd nesaf fel rhan o'r gwaith wrth ddatblygu'r map ffordd ffermio 25 mlynedd, y fframwaith defnydd tir a'r strategaeth fwyd. Mae'r rhain yn cynnwys:

Bwrdd Partneriaeth Ffermio a Bwyd annibynnol newydd ar gyfer Lloegr, dan gadeiryddiaeth Ysgrifennydd Gwladol Defra. Bydd yn canolbwyntio ar gynhyrchu domestig gan gynnwys cynhyrchiant, proffidioldeb a diogelwch bwyd
Ymhellach camau ar degwch y gadwyn gyflenwi, gan gynnwys edrych ar gryfhau pwerau'r Dyfarnwr Cod Groser
Gweithio gyda'r Weinyddiaeth Tai, Cymunedau a Llywodraeth Leol (MHCLG) ar wella cynllunio drwy newidiadau i'r Fframwaith Polisi Cynllunio Cenedlaethol (NPPF) a gyhoeddwyd yn ddiweddar ac mae'n cynnwys newidiadau pwysig
Gyrru ymlaen gyda llwybrau cadarnhaol natur ar gyfer y gadwyn gyflenwi bwyd amaeth fel y cyhoeddwyd yn y Cynllun Gwella'r Amgylchedd newydd
Cefnogi allforion y DU i fanteisio ar gyfleoedd

Mae'r adolygiad ei hun yn 100 tudalen o hyd ynghyd ag atodiadau. O ystyried maint yr adroddiad, mae ei gynhyrchu dros y cyfnod o chwe mis wedi bod yn dipyn o gamp, gan gynnwys cyfarfodydd gyda dros 70 o sefydliadau, a choladu nifer fawr o astudiaethau achos a ffigurau.

Mae'r Adolygiad Proffidioldeb Ffermio yn dangos pam mae ffermio yn wahanol i unrhyw ran arall o'r economi ac mae'n cwmpasu'r angen am sicrwydd ariannol a pholisi er mwyn i ffermio ffynnu a chyflawni holl ddisgwyliadau cymdeithas. Ceir dadansoddiad manwl o berfformiad ariannol, ac mae'n mynegi rhai o heriau'r diwydiant ffermio a sut mae hyn yn amrywio ledled y wlad.

Edrychwn ymlaen at dderbyn diweddariadau pellach gan Lywodraeth y DU unwaith y bydd wedi gallu ystyried yr adroddiad yn llawn.

Os hoffech roi adborth ar eich barn am yr Adolygiad Proffidioldeb Ffermio cysylltwch â jack.chivers@cla.org.uk.

Pontio Amaethyddol (Lloegr)

Cael rhagor o arweiniad ar y cyfnod pontio amaethyddol yn Lloegr

Crynodeb o argymhellion:

Theme	Action
Valuing Food and Farming	1&2: Measure the value of primary & secondary processing in GDP and reassess the full value of farming. 3: Include natural capital in national accounting framework and in the assessment of the UK economy.
Resilience and Viability	4: Provide a scheme for those that have not accessed SFI previously, focussed on resilience options. 5: Assess the most cost-effective way to deliver the SFI. 6: Apply the ‘Active Farmer Principle’ to schemes to ensure the Farming Budget only goes to farmers.
Soilshot + Nature	7&12: Establish ‘SOILSHOT+NATURE taskforce’ for: a new green financing funding stream; metrics for insetting and offsetting; and a high integrity option in BSI standards. 8&9: Develop consistent metrics for: insetting to ensure Scope 3 agreements can be equitable and high integrity; and insetting and offsetting for nature outcomes. 10&32: Mandate nature reporting for corporate businesses in the UK via TNFD. 11: Establish a ‘Whole Farm Approach’ to building soil health, restoring fertility, cutting emissions and increasing resilience.
Partnership Approach	13-15: Establish the ‘Great British FARM Advisory Board’ (GBFAB) to increase and track progress of sales of British raw ingredients across the 4 markets, including growing exports by 30% by 2030. 16: Ensure the ‘Circular Economy’ is considered at all levels of farming policy, to cut costs and increase revenue for farmers.
British Brand	17&19: Support Trade & Agriculture Commission’s (TAC) recommendations on global standards and ensure GBFAB engages with TAC to understand implications of trade deals on market share of British raw ingredients. 18: Protect Agriculture and Food as ‘sensitive sectors’, as set out in the UK Trade Strategy. 20: Ensure British branding is underpinned by assurance by updating the retailers’ voluntary principles and extending to out-of-home.
Supply Chain Fairness	21: Reduce unfair supply chain practices by extending the remit of GSCOP & GCA, bringing both within Defra, and enshrining the ‘Golden Rules’ in law. 22: Establish an enhanced market monitoring function to bring together data on prices across the supply chain.
English Food Culture	23: Update ‘Buying Standards for Food and Catering Services’ to cover all sectors to set consistent standards on provenance and embedding dynamic procurement. 24: Establish ‘Food and Drink England’ for closer relations with farmers and local government and to champion English food producers and our national food culture.
Sustainable Farm Service	25: Develop the Sustainable FARM Service, for a more simple and consolidated system for technical advice, like Teagasc in Ireland. 26&27: Develop a coordinated approach, involving BBSRC, Innovate UK and industry, for goal-oriented, scaled and sectoral priorities for commercial research bids.
People, Labour & Skills	28: Include agriculture in STEM education and encourage careers in food and farming, through the Food Strategy. 29: Establish ‘Agri-Growth Hubs’ as collaborative farmer networks in regions or river basins. 30: Unlock growth by Government working with Agri-Growth Hubs and Farm Environmental Delivery (FED) Groups to build relationships between farmers and local authorities. 31: Establish further voluntary groups across 93 catchments in England working with farmer led voluntary FED Groups. 33: Implement the recommendations from John Shropshire’s review into labour shortages in the food supply chain. 34: Extend the Seasonal Worker Visa Scheme to nine months to cover the whole season.
Tenancy	35: Consider giving the Commissioner for the Tenant Farming Sector statutory powers (like the GCA and GSCOP) and encourage long term tenancies through review of key tax reliefs.
Tax Incentives, Grants & Investment	36: Consider if farm businesses operating as sole traders or partnerships should be eligible to claim full expensing allowances on plant and machinery. 37: Assess whether farm businesses are able to benefit from capital allowances as intended and if tax relief meets the specific circumstances of farmers. 38: Develop a soft loans offer at 0% interest through the British Business Bank for new entrants, young farmers and business expansion to scale farm businesses. 39: Target and extend Farming in Protected Landscapes (FiPL) funding to Agri-Growth Hubs. 40: Review the current model for grant delivery to reduce the cost burden on farmers and streamline approval. 41: Make productivity funding open to more farmers and growers with the level of funding proportionate to the size of business.
Planning	42&44-46: Develop a ‘National Planning for Food Infrastructure Blueprint’ that is implemented through the National Planning Policy Framework (NPPF), with enough resource in the Planning Inspectorate, to ensure food production is prioritised in the planning system and removes duplication in implementing regulation by Defra Arm’s Length Bodies (ALBs). 43: Remove muck/slurry spreading requirements from planning process where it’s duplicative to pre-existing permitting. 47: Extend the Permitted Development Rights (PDR) allowance beyond 1000m2 for livestock buildings to achieve better animal welfare and environment outcomes.
Energy & Connectivity	48: Ensure extended PDRs for on-farm wind turbines and reservoirs are made available for farm businesses. 49: Ensure District Network Operators are driving uptake of existing technology in rural areas to improve connectivity and infrastructure.
Water	50&52: Consider farm businesses and embedding the Agri-Growth hubs and the FED Groups when implementing the Cunliffe review recommendations. 51: Embed an evidence led partnership approach with the farming industry where water abstraction for food production is needed. 53: Ensure that extended PDRs for on farm reservoirs are made available.
Regulation	54: Undertake a review of regulation to assess its effectiveness and cost on agriculture. 55&56: In line with Corry: consider reforming regulation to make it outcomes focussed, risk (rather than hazards) based, with fit for purpose approvals for biological crop protection; and ensure regulators are considering cost of compliance on farms. 57: Minimise the bureaucracy and resulting cost of FSA official controls for small abattoirs.