Datblygu'r cynllun Rheoli Tir Amgylcheddol - golygfa o Defra
Mae Lynne Phillips, Cyfarwyddwr Cyflenwi Rhaglenni Defra ar gyfer Rhaglen Ffermio a Chefn Gwlad y Dyfodol yn mynd i'r afael â'r hyn y mae Defra yn ceisio ei gyflawni ac yn amlinellu peth o'r gwaith y mae ei thîm yn ei wneud.C: A allwch esbonio beth mae'r cynllun Rheoli Tir Amgylcheddol (ELM) newydd yn anelu at ei gyflawni a sut y bydd yn wahanol i'r cynlluniau presennol o dan y Polisi Amaethyddol Cyffredin (PAC)?
A: Wrth i ni symud i ffwrdd o'r PAC, bydd ffermio cynaliadwy ac adferiad natur wrth wraidd yr hyn yr ydym am ei gyflawni drwy ein polisi amaethyddol domestig. Mae ein cynllun ELM yn gyffrous iawn oherwydd dyma gonglfaen ein polisi amaethyddol newydd ac yn fodd pwysig i ni weithio gyda mwy o ffermwyr a rheolwyr tir wrth gyflawni nodau'r Cynllun Amgylchedd 25 Mlynedd a'n targedau sero net, tra'n cefnogi ein heconomi wledig.
Mae'r cynllun yn seiliedig ar yr egwyddor o “arian cyhoeddus ar gyfer nwyddau cyhoeddus”, felly bydd yn talu ffermwyr a rheolwyr tir am weithgareddau sy'n darparu buddion fel aer glân a phlanhigion a bywyd gwyllt ffyniannus. Drwy ariannu'r ddarpariaeth o'r nwyddau cyhoeddus hyn, rydym yn gobeithio y bydd hyn yn cymell ymhellach arferion cynaliadwy sy'n cyflawni ar gyfer busnesau a'r amgylchedd.
O fewn cyd-destun y PAC, gosodwyd polisïau gyda chyfle cyfyngedig i wella ac maent wedi bod yn gymhleth i'w gweithredu ac i ddefnyddwyr ymgysylltu â nhw. Rydym wedi ymrwymo i newid hyn o'r cychwyn cyntaf drwy gyd-ddylunio ein polisïau newydd gyda ffermwyr, rheolwyr tir ac arbenigwyr yn ogystal â chaniatáu amser i brofi, dysgu ac addasu wrth i ni symud ymlaen.
C: Mae ffermwyr a rheolwyr tir yn wynebu cyfnod tymhestlog yn y blynyddoedd nesaf, gyda dim ond rhan o'r darlun yn newid polisi — a yw hyn yn ei gwneud hi'n anoddach dylunio a gweithredu polisi amaethyddol newydd sbon?
A: Mae'n sicr yn gyfnod o newid mawr, a gwelaf enghreifftiau gwych bob dydd o sut mae ffermwyr a rheolwyr tir yn ymateb i'r heriau y mae eleni wedi eu taflu atom, yn ogystal â meddwl ymlaen i flynyddoedd y dyfodol. Mae cyfyngiadau Covid-19 wedi gosod rhai cyfyngiadau ymarferol arnom ni i gyd, ond mae argraff fawr arnaf sut mae ffermwyr a rheolwyr tir yn dod o hyd i ffyrdd (ac amser) i ymgysylltu â ni wrth i ni ddatblygu, profi a dysgu o'n polisïau newydd.
Bydd dylunio, datblygu a chyflwyno polisïau a chynlluniau newydd yng nghyd-destun newid ehangach yn heriol i bob un ohonom, ond rwy'n argyhoeddedig y gallwn fod yn llwyddiannus gyda'n gilydd os ydym yn parhau i adeiladu a chynnal perthnasoedd cryf a gwrando ar y rhai sy'n gwybod beth sy'n gweithio i'r amgylchedd, i'w busnesau ac i'w cymunedau.
C: Sut mae Defra wedi mynd ati i ddylunio'r cynllun newydd — pa wersi rydych chi wedi'u dysgu o gynlluniau blaenorol a sut yr ydych yn cynnwys rheolwyr tir yn y broses?
A: Rydym wedi ymrwymo i gyd-ddylunio cynllun sy'n gweithio i ffermwyr a rheolwyr tir.
Rydym wedi bod yn profi a threialu ein cynllun ELM ers 2018, ac mae bron i 3,000 o ffermwyr a rheolwyr tir wedi cymryd rhan ar draws gwahanol sectorau, rhanbarthau a mathau o dir. Maent yn darparu tystiolaeth drwy adroddiadau cynnydd, cyfarfodydd rheolaidd gyda swyddogion prawf a threialon a thrafodaethau gweithgor thematig i gyfnewid canfyddiadau a thystiolaeth. Byddwn yn parhau i fireinio'r dyluniad dros y misoedd nesaf (a'r blynyddoedd) i adlewyrchu'r adborth a'r mewnwelediad gwerthfawr yr ydym yn eu derbyn. Gallwch glywed mwy am Raglen Prawf a Threial Defra ym mhodlediad Wythnos Pwerdy Gwledig y CLA.
Ym mis Chwefror 2020, gwnaethom gyhoeddi ein dogfen drafod polisi, a oedd yn nodi ein meddylfryd ar y cynllun ELM bryd hynny. Bydd yr adborth eang ac o ansawdd uchel a gawsom yn cael ei ddefnyddio i'n helpu i fireinio ein cynnig dylunio cynllun cyn y cynllun peilot cenedlaethol, sydd i fod i lansio ddiwedd 2021. Bydd hyn yn rhoi cyfle i brofi a mireinio dyluniad y cynllun a gweld sut y gallai weithio'n ymarferol.
Rydym wedi dysgu gwersi gwerthfawr o gynlluniau Stiwardiaeth Cefn Gwlad a Stiwardiaeth Amgylcheddol blaenorol a'n nod yw gwneud ein cynllun ELM yn llai cymhleth a biwrocrataidd. Bydd y system newydd yn llawer mwy hyblyg. Bydd yn rhoi'r rheolwr tir mewn rheolaeth dros benderfynu sut maen nhw am gyflawni canlyniadau amgylcheddol ar eu tir, a sut maen nhw'n integreiddio hyn i'w bwyd, pren neu weithgareddau masnachol eraill. Bydd yr hyblygrwydd hwn yn golygu ei fod yn addas ar gyfer yr amrywiaeth eang o dirweddau a busnesau sy'n bodoli ar draws pob ardal o'r wlad.
C: Pa neges fyddech chi'n ei rhoi i'r ffermwyr a'r rheolwyr tir hynny sy'n bryderus am golli BPS neu'n amheus ynghylch a fydd ELM yn caniatáu i'w busnes ffynnu yn y dyfodol?
A: Rydym yn gwybod bod angen sefydlogrwydd, sicrwydd a throsglwyddo esmwyth i system newydd ar ffermwyr. Hoffwn eu sicrhau nad yw taliadau uniongyrchol yn mynd i gael eu diffodd dros nos, ond y byddant yn cael eu gostwng yn raddol dros gyfnod o saith mlynedd.
Bydd yr arian sydd ar gael o ostyngiadau taliadau uniongyrchol yn cael ei ailfuddsoddi'n uniongyrchol i'r sector ffermio a rheoli tir. Efallai y bydd angen i ffermwyr addasu ac ailstrwythuro eu busnesau i ffynnu, ond bydd y cyllid yno. Boed hynny drwy'r cynllun ELM newydd, grantiau i wella cynhyrchiant, neu daliadau ar gyfer gwell lles anifeiliaid.
Bydd ein cynlluniau talu newydd yn gwobrwyo ffermwyr a rheolwyr tir sy'n diogelu ein hamgylchedd, yn gwella lles anifeiliaid ac yn cynhyrchu bwyd o ansawdd uchel mewn ffordd fwy cynaliadwy. Bydd angen i fusnesau fferm asesu'r sefyllfa ar sail eu hamgylchiadau unigol a'u tystiolaeth o gynllunio busnes.
Ein nod yma yw cael dull cydweithredol iawn ac mae ein cynlluniau mewn gwirionedd yn cael eu cynllunio gyda ffermwyr a rheolwyr tir er mwyn sicrhau eu bod yn addas i'r diben.